Δήμος Ξυλοκάστρου-Ευρωστίνης
Πρόγραμμα Αγροτικής Ανάπτυξης
(ΠΑΑ) 2014 - 2020
Alien Plants
Greek Flora
ΨΗΦΙΑΚΟΣ
ΟΔΗΓΟΣ ΧΛΩΡΙΔΑΣ
ΟΡΟΥΣ ΚΥΛΛΗΝΗ
ΟΔΗΓΟΣ ΧΛΩΡΙΔΑΣ
ΟΡΟΥΣ ΚΥΛΛΗΝΗ
Το βουνό χωρίζεται σε δύο συγκροτήματα με την ψηλότερη κορυφή να φτάνει στα 2.374 μέτρα. Τον ορεινό όγκο «διχοτομεί» η χαράδρα της Φλαμπουρίτσας, καταφύγιο της άγριας ζωής. Αριστερά προς το οροπέδιο βρίσκεται το μεγάλο ορειβατικό καταφύγιο του βουνού και λίγο πιο νότια ένα μικρότερο. Ο χώρος είναι ιδανικός για τους λάτρεις της πεζοπορίας.
Η περιοχή χαρακτηρίζεται από ορεινά μεσογειακά χέρσα εδάφη με ακανθώδεις θάμνους, απόκρημνα βράχια, σπήλαια, δάση πλατάνου και κωνοφόρων και εξαιρετικά πλούσια χλωρίδα με 100 είδη φυτών μερικά από τα οποία ενδημικά του όρους.Το υψόμετρο επιτρέπει την ανάπτυξη ορομεσογειακής ζώνης πάνω από τα 2000μ. Τα δάση των ορεινών κωνοφόρων σχηματίζουν μια εκτεταμένη ζώνη που αρχίζει από τα 1.000 και φτάνει στα 2.000 μέτρα. Μαύρη πεύκη, βουνοκυπάρισσα, αγριοκορομηλιές, σφενδάμια μεταξύ 1350-1650 μέτρα.
Ορεογραφική Διαμόρφωση (Τοπογραφία)
Το όρος Κυλλήνη (Ζήρεια) βρίσκεται νοτιο-δυτικά του Ξυλοκάστρου, έχει πλάτος 20 km και αποτελεί μια μικρή οροσειρά ημικυκλικού σχήματος προσανατολισμένη σε κατεύθυνση ΒΑ προς ΝΑ. Συγκροτεί μαζί με τα όρη Χελμό, Παναχαϊκό και Ερύμανθο, το βόρειο τείχος της Πελοποννήσου, του οποίου αποτελεί το ανατολικότερο άκρο. Είναι το δεύτερο σε ύψος όρος της Πελοποννήσου (2376 m), μετά την οροσειρά του Ταΰγετου. Η συνολική ορεινή έκταση της υψομετρικής καμπύλης των 1000m ανέρχεται σε 194.000 στρέμματα.
Οι ψηλότερες κορυφές είναι: η Μεγάλη Ζήρεια ή Σημείο (2374 ή 2376m), ο Προφήτης Ηλίας (2257m), ο Κοκκινόβραχος (2168m), η Μικρή Ζήρεια ή Κορυφή Ντούσιας (2086 ή 2089m), το Χιόνι (2082m) και η Παράγκα (2032 ή 2035m). Ανάμεσα στις κορυφές Μικρή και Μεγάλη Ζήρεια, απλώνεται η χαράδρα της Φλαμπουρίτσας, που διασχίζεται από τον ποταμό Σύθα και αποτελεί ένα χαρακτηριστικό τοπίο του ορεινού οικοσυστήματος της Κυλλήνης, με εξαιρετικό ενδιαφέρον. Από την Κορυφή της Ντούσιας ξεκινάει μια πεταλοειδής μικρή κορυφογραμμή, στην οποία διακρίνονται δύο πλατιές κορυφές, η Παράγκα και ο Προφήτης Ηλίας, που χωρίζονται από ένα μικρό οροπέδιο (Μακρύλακκος). Ο Προφήτης Ηλίας χαμηλώνει στο μεγάλο διάσελο της Ζήρειας (2130m) και από εκεί αρχίζουν οι κλιτύες της ψηλότερης κορυφής, που με τον επιβλητικό της κώνο, αποτελεί την πιο γνωστή και χαρακτηριστική εικόνα του όρους.
Στην περιοχή συναντάμε τα εξής οροπέδια: βόρεια και βορειο¬ανατολικά της κορυφής Μεγάλη Ζήρεια, απλώνεται ο κάμπος της Ζήρειας ή Οροπέδιο Λιβάδι (1500m) και το Ξερολίβαδο (1500m), ενώ νοτιο-δυτικά της κορυφής, απλώνεται το Οροπέδιο Σκαφιδιά (1298m). Το Ξερολίβαδο φτάνει μέχρι τη Λίμνη Δάσιου, μια ορεινή λίμνη στις βόρειες παρυφές του υψιπέδου, έκτασης 60 περίπου στρεμμάτων, που συγκρατεί νερό τους περισσότερους μήνες του χρόνου (8-9 μήνες).
Στο Οροπέδιο Λιβάδι, την άνοιξη, τα χιονόνερα λιμνάζουν σε δύο – τρεις δολίνες, που παλιά φαίνεται ότι συγκροτούσαν τη Λίμνη Μεγαγιάννη. Τα νερά του υψιπέδου ξαναβγαίνουν μέσα από υπόγειους αγωγούς σε πηγές, όπως στην κοιλάδα που σχηματίζεται στο Μικρό Κεφαλάρι, στην οποία εμφανίζονται επίσης τα νερά της Λίμνης του Δάσιου.
Ένα χαρακτηριστικό της Κυλλήνης είναι η έντονη καρστικοποίηση των κορυφών, που γίνεται φανερή από τις πολλές δολίνες, στις οποίες οφείλει το όρος το αρχαίο του όνομα (Κυλλήνη = Κύλλος χώρος = λάκκα). Αντίθετα με τις κορυφές, στις βόρειες κλιτύες του όρους, δημιουργούνται πηγές και ρυάκια επιφανειακής απορροής, στην επαφή τους με τον ασβεστόλιθο. Οι κλιτύες του ορεινού συγκροτήματος της Ζήρειας εμφανίζουν, σε ορισμένες θέσεις, πολύ ισχυρές κλίσεις, με βραχώδεις εξάρσεις, σχεδόν κατακόρυφες. Όμως, σε γενικές γραμμές, οι κλίσεις χαρακτηρίζονται μέτριες έως ισχυρές και οι απόκρημνες πλαγιές δεν είναι ιδιαίτερα συχνές, πάνω από το υψόμετρο των 2100m. Το ορεινό τμήμα και ένα μέρος του ημιπεδινού τμήματος του συγκροτήματος της Ζήρειας, αποτελούν τις υδρολογικές λεκάνες των ακόλουθων χειμάρρων ή ποταμών : ι) του ποταμού Όλβιου, που εκβάλλει στην πεδιάδα του Φενεού, απ’ όπου τα νερά διοχετεύονται υπόγεια στην περιοχή της Λυκουρίας και σχηματίζουν τον ποταμό Λάδωνα, ιι) των χειμάρρων Καστανιάς, Μπουζίου και Μπασιού, που εκβάλλουν στη Λίμνη της Στυμφαλίας, και ιιι) του ποταμού Σύθα και του ρέματος Φόνισσα, που εκβάλλουν στον Κορινθιακό Κόλπο.
Οι ψηλότερες κορυφές είναι: η Μεγάλη Ζήρεια ή Σημείο (2374 ή 2376m), ο Προφήτης Ηλίας (2257m), ο Κοκκινόβραχος (2168m), η Μικρή Ζήρεια ή Κορυφή Ντούσιας (2086 ή 2089m), το Χιόνι (2082m) και η Παράγκα (2032 ή 2035m). Ανάμεσα στις κορυφές Μικρή και Μεγάλη Ζήρεια, απλώνεται η χαράδρα της Φλαμπουρίτσας, που διασχίζεται από τον ποταμό Σύθα και αποτελεί ένα χαρακτηριστικό τοπίο του ορεινού οικοσυστήματος της Κυλλήνης, με εξαιρετικό ενδιαφέρον. Από την Κορυφή της Ντούσιας ξεκινάει μια πεταλοειδής μικρή κορυφογραμμή, στην οποία διακρίνονται δύο πλατιές κορυφές, η Παράγκα και ο Προφήτης Ηλίας, που χωρίζονται από ένα μικρό οροπέδιο (Μακρύλακκος). Ο Προφήτης Ηλίας χαμηλώνει στο μεγάλο διάσελο της Ζήρειας (2130m) και από εκεί αρχίζουν οι κλιτύες της ψηλότερης κορυφής, που με τον επιβλητικό της κώνο, αποτελεί την πιο γνωστή και χαρακτηριστική εικόνα του όρους.
Στην περιοχή συναντάμε τα εξής οροπέδια: βόρεια και βορειο¬ανατολικά της κορυφής Μεγάλη Ζήρεια, απλώνεται ο κάμπος της Ζήρειας ή Οροπέδιο Λιβάδι (1500m) και το Ξερολίβαδο (1500m), ενώ νοτιο-δυτικά της κορυφής, απλώνεται το Οροπέδιο Σκαφιδιά (1298m). Το Ξερολίβαδο φτάνει μέχρι τη Λίμνη Δάσιου, μια ορεινή λίμνη στις βόρειες παρυφές του υψιπέδου, έκτασης 60 περίπου στρεμμάτων, που συγκρατεί νερό τους περισσότερους μήνες του χρόνου (8-9 μήνες).
Στο Οροπέδιο Λιβάδι, την άνοιξη, τα χιονόνερα λιμνάζουν σε δύο – τρεις δολίνες, που παλιά φαίνεται ότι συγκροτούσαν τη Λίμνη Μεγαγιάννη. Τα νερά του υψιπέδου ξαναβγαίνουν μέσα από υπόγειους αγωγούς σε πηγές, όπως στην κοιλάδα που σχηματίζεται στο Μικρό Κεφαλάρι, στην οποία εμφανίζονται επίσης τα νερά της Λίμνης του Δάσιου.
Ένα χαρακτηριστικό της Κυλλήνης είναι η έντονη καρστικοποίηση των κορυφών, που γίνεται φανερή από τις πολλές δολίνες, στις οποίες οφείλει το όρος το αρχαίο του όνομα (Κυλλήνη = Κύλλος χώρος = λάκκα). Αντίθετα με τις κορυφές, στις βόρειες κλιτύες του όρους, δημιουργούνται πηγές και ρυάκια επιφανειακής απορροής, στην επαφή τους με τον ασβεστόλιθο. Οι κλιτύες του ορεινού συγκροτήματος της Ζήρειας εμφανίζουν, σε ορισμένες θέσεις, πολύ ισχυρές κλίσεις, με βραχώδεις εξάρσεις, σχεδόν κατακόρυφες. Όμως, σε γενικές γραμμές, οι κλίσεις χαρακτηρίζονται μέτριες έως ισχυρές και οι απόκρημνες πλαγιές δεν είναι ιδιαίτερα συχνές, πάνω από το υψόμετρο των 2100m. Το ορεινό τμήμα και ένα μέρος του ημιπεδινού τμήματος του συγκροτήματος της Ζήρειας, αποτελούν τις υδρολογικές λεκάνες των ακόλουθων χειμάρρων ή ποταμών : ι) του ποταμού Όλβιου, που εκβάλλει στην πεδιάδα του Φενεού, απ’ όπου τα νερά διοχετεύονται υπόγεια στην περιοχή της Λυκουρίας και σχηματίζουν τον ποταμό Λάδωνα, ιι) των χειμάρρων Καστανιάς, Μπουζίου και Μπασιού, που εκβάλλουν στη Λίμνη της Στυμφαλίας, και ιιι) του ποταμού Σύθα και του ρέματος Φόνισσα, που εκβάλλουν στον Κορινθιακό Κόλπο.
Γεωλογικοί Σχηματισμοί
Η Κυλλήνη εμφανίστηκε στη διάρκεια της Ελβέτιας πτύχωσης και κατά το Πλειστόκαινο ολοκληρώθηκε η ανύψωση και η δημιουργία του μεγάλου υψομέτρου της. Συμμετείχε στις γεωλογικές ανακατατάξεις (σύνδεση – αποχωρισμός) με τη Στερεά Ελλάδα, έως τον τελικό διαχωρισμό του Βόρειου τμήματος της Πελοποννήσου που άρχισε κατά το Ανώτερο Πλειόκαινο. Η βασική γεωτεκτονική ζώνη που διακρίνεται στο όρος Κυλλήνη είναι η ζώνη Ωλονού-Πίνδου, ενώ στα μεγάλα υψόμετρα εμφανίζεται η ζώνη Γαβρόβου-Τριπόλεως και η ενότητα “Ταλέα όρη – Πλακώδεις ασβεστόλιθοι”. Από τους πρόποδες έως τις ψηλότερες κορυφές του όρους, διακρίνονται διάφοροι τύποι ασβεστολιθικών πετρωμάτων.
Στα κατώτερα υψόμετρα (200-800 μ), οι επικρατέστεροι σχηματισμοί είναι οι αμμούχες μάργες Ρεθίου-Δενδρού, οι οποίες καταλαμβάνουν μεγάλη έκταση, είναι κατά το μάλλον ή ήττον ομοιογενείς και αποτελούνται από εναλλαγές αμμούχων και πηλούχων μαργών, χρώματος υποκίτρινου έως καστανού. Νότια του χωριού Πελλήνη, στη βάση των σχηματισμών αυτών, έχουμε αποθέσεις χαλαρών κροκαλοπαγών που εναλλάσσονται με ενστρώσεις καστανών και γκρίζων πηλούχων υλικών. Ακόμη, σε ορισμένες θέσεις, όπως στις όχθες του ποταμού Φόνισσα και στην Πελλήνη, απαντούν κροκαλοπαγή Αμφιθέας που αποτελούνται από εναλλαγές συνεκτικών και χαλαρών κροκαλοπαγών, ψαμμιτικών πάγκων πάχους 20m και ενστρώσεων πηλούχων άμμων μικρού πάχους. Στα βόρεια τμήματα του ορεινού συγκροτήματος, συναντάμε παχιά πολυγενή κροκαλοπαγή τοπικής προέλευσης, των οποίων η βάση είναι αμμώδης και αποτελούνται από στρώσεις ψαμμίτη πλούσιες σε γλαυκοφανιτικούς ασβεστόλιθους (Άνω, Κάτω και Μέση Συνοικία Τρικάλων, Μάνα, Αγ. Βαρβάρα κ.α.).
Στην περιοχή Μικρό Κεφαλάρι, δυτικά της οποίας σχηματίζεται η Λίμνη Δάσιου, παρατηρούνται εκτός από τα παχιά πολυγενή κροκαλοπαγή και σύγχρονες προσχώσεις οι οποίες παίζουν σημαντικό ρόλο στις μεγάλες πεδιάδες και αποτελούνται από ασύνδετα κροκαλοπαγή, χαλικώνες, άμμους, αργίλους και ερυθρογαίες μέσα στις δολίνες. Σύγχρονες προσχώσεις διακρίνουμε ακόμη μεταξύ της κορυφής Προφήτης Ηλίας και της κορυφής Παράγκα. Πρόκειται πράγματι για θέσεις όπου έχουν εντοπιστεί οι περισσότερες δολίνες που καλύπτονται από ερυθρογή. Τέλος, σύγχρονες προσχώσεις συναντούμε στον Κάμπο της Ζήρειας (οροπέδιο Λιβάδι), όπου σχηματίζονται πολλές πρόσκαιρες δολίνες, καθώς και στο Οροπέδιο της Σκαφιδιάς που βρίσκεται στα ΝΔ της κορυφής Προφήτης Ηλίας.
Στη Μικρή Ζήρεια (κορυφή Ντούσια), που εκτείνεται προς τα δυτικά μέχρι τη χαράδρα της Φλαμπουρίτσας, συναντάμε ασβεστόλιθους αδιαίρετους της γεωτεκτονικής ζώνης Τριπόλεως. Στη Μεγάλη Ζήρεια, όπου περιλαμβάνονται η Μεγάλη κορυφή (Σημείο ή Ζήρεια) και οι κορυφές Κοκκινόβραχος και Πλάκες, απαντούν φακοί μαύρων ή τεφρών βιοκλαστικών ασβεστόλιθων της γεωτεκτονικής ζώνης Τριπόλεως.
Τα ενδιάμεσα τμήματα της πεταλοειδούς κορυφογραμμής, που περιλαμβάνει τις κορυφές Παράγκα, Σφεντάνι και Προφήτη Ηλία, συγκροτούνται από πλακώδεις ασβεστόλιθους που είτε είναι αργιλικοί και ερυθρωποί, είτε λευκοί και πολύ απολιθωματοφόροι. Εδώ, κατά θέσεις παρατηρούνται παλαιοί και νέοι κώνοι κορημάτων στη συμβολή των οποίων σχηματίζονται ορισμένες φορές δολίνες. Ακόμη, πλακώδεις ασβεστόλιθοι παρατηρούνται στη μικρή κορυφή του Γυμνού και στους λόφους που περιβάλλουν το Οροπέδιο Λιβάδι. Περιφερειακά της ζώνης των μαύρων ή τεφρών βιοκλαστικών ασβεστόλιθων, στα βόρεια, δυτικά και ανατολικά τμήματα της Μεγάλης Ζήρειας και των αδιαίρετων ασβεστόλιθων της Μικρής Ζήριας (Β και Α τμήματα), κάνει την εμφάνισή του ο γεωλογικός σχηματισμός με ασβεστόλιθους και δολομίτες. Πιθανόν να πρόκειται για το τεκτονικό παράθυρο της οροσειράς της Κυλλήνης, μέσω του οποίου αποκαλύπτεται η ζώνη Γαβρόβου-Τριπόλεως κάτω από το κάλυμμα της ζώνης Ωλονού-Πίνδου.
Βιοκλίμα
Στο όρος Κυλλήνη, διακρίνονται οι ακόλουθοι βιοκλιματικοί όροφοι από τους πρόποδες έως τις ψηλότερες κορυφές του:
- Ημίξηρος και ύφυγρος βιοκλιματικός όροφος με χειμώνα ήπιο και ψυχρό αντίστοιχα στα χαμηλά έως μεσαία υψόμετρα (0 – 600 μ.),
- Υγρός βιοκλιματικός όροφος με χειμώνα ψυχρό, στα μεσαία έως ανώτερα υψόμετρα (600 – 1500 μ.),
- Υγρός βιοκλιματικός όροφος με χειμώνα δριμύ στα μεγάλα υψόμετρα και τις ψηλές κορυφές του όρους (1500 – 2376 m)
Η “οικολογικά” ξηρή περίοδος, δηλ. το σύνολο των διαδοχικών μηνών που χαρακτηρίζονται ως ξηροί, με την παραδοχή ότι το σύνολο των κατακρημνισμάτων (βροχή, χιόνι, χαλάζι, δροσιά, βροχο-ομίχλη, παγετός ή πάχνη) είναι ίσο ή μικρότερο από το διπλάσιο της μέσης θερμοκρασίας του μήνα (σχέση εμπειρική που έχει υιοθετηθεί από τον UNESCO-FAO), στο όρος Κυλλήνη έχει διάρκεια:
- 5 μήνες στα χαμηλά υψόμετρα,
- 4 μήνες στα μεσαία υψόμετρα και
- λιγότερο από 2 μήνες στις ψηλότερες κορυφές.
Η ελάχιστη και η μέγιστη μέση μηνιαία θερμοκρασία παρατηρούνται αντίστοιχα κατά τους μήνες Ιανουάριο και Ιούλιο, ενώ αντίθετα, η σχετική υγρασία παρουσιάζει ένα ελάχιστο τον Ιούλιο (θερμότερος μήνας) και ένα μέγιστο τον Ιανουάριο (ψυχρότερος μήνας).
Χρήσιμα Links
O «Ψηφιακός οδηγός Χλωρίδας Όρους Κυλλήνη» υλοποιείται στο πλαίσιο της Πράξης: «Παρεμβάσεις Βιώσιμης Ανάπτυξης στην Κυλλήνη, Δήμου Ξυλοκάστρου – Ευρωστίνης».
Ο Δήμος Ξυλοκάστρου – Ευρωστίνης, προχωρεί στην ανάδειξη της πλούσιας χλωρίδας του όρους Κυλλήνη, την αξιολόγηση της σημασίας του συγκριτικά με τα υπόλοιπα όρη της Πελοποννήσου και της Στερεάς Ελλάδας, ως προς τα ενδημικά, σπάνια & απειλούμενα είδη και τη συσχέτιση με τους τύπους οικοτόπων – οικοσυστημάτων στους οποίους απαντώνται.
Ο παρών Οδηγός, απευθύνεται σε επισκέπτες της προστατευόμενης περιοχής, κατοίκους και σε όσους εμπλέκονται με δραστηριότητες αναψυχής/τουρισμού στο όρος.
Απευθύνεται επίσης σε εκείνους που σχεδιάζουν, λαμβάνουν και υλοποιούν αποφάσεις α) για θέματα ποικιλότητας σε επίπεδο φυτικών ειδών & τύπων οικοτόπων/οικοσυστημάτων, β) για τη σημασία του όρους Κυλλήνη ως σημαντικού πόλου βιοποικιλότητας στο βόρειο τείχος της Πελοποννήσου, γ) για τις οικοσυστημικές υπηρεσίες, που οι διαφορετικές οικογένειες, γένη & είδη φυτών παρέχουν ή δυνητικά μπορούν να παρέχουν στους πολίτες που αποζητούν βελτίωση της ποιότητας ζωής τους. Είναι εμπλουτισμένος με πλούσιο φωτογραφικό υλικό για όλα τα ενδημικά (Ελλάδας, Πελοποννήσου, μοναδικά όρους) και για τα περιορισμένης εξάπλωσης, σπάνια και απειλούμενα είδη του όρους, αλλά και για είδη που αναδεικνύουν την αξία και σημασία της προστατευόμενης περιοχής σε μια από τις «θερμές για την φυτοποικιλότητα» (hotspot area for plant diversity) περιοχή της Πελοποννήσου.
Το έργο υλοποιήθηκε από την Γεωμετρία ΙΚΕ, σε διάστημα 10 μηνών και χρηματοδοτήθηκε στο πλαίσιο του Προγράμματος Leader (ΠΑΑ2014-2020/LEADER)
Ο Δήμος Ξυλοκάστρου – Ευρωστίνης, προχωρεί στην ανάδειξη της πλούσιας χλωρίδας του όρους Κυλλήνη, την αξιολόγηση της σημασίας του συγκριτικά με τα υπόλοιπα όρη της Πελοποννήσου και της Στερεάς Ελλάδας, ως προς τα ενδημικά, σπάνια & απειλούμενα είδη και τη συσχέτιση με τους τύπους οικοτόπων – οικοσυστημάτων στους οποίους απαντώνται.
Ο παρών Οδηγός, απευθύνεται σε επισκέπτες της προστατευόμενης περιοχής, κατοίκους και σε όσους εμπλέκονται με δραστηριότητες αναψυχής/τουρισμού στο όρος.
Απευθύνεται επίσης σε εκείνους που σχεδιάζουν, λαμβάνουν και υλοποιούν αποφάσεις α) για θέματα ποικιλότητας σε επίπεδο φυτικών ειδών & τύπων οικοτόπων/οικοσυστημάτων, β) για τη σημασία του όρους Κυλλήνη ως σημαντικού πόλου βιοποικιλότητας στο βόρειο τείχος της Πελοποννήσου, γ) για τις οικοσυστημικές υπηρεσίες, που οι διαφορετικές οικογένειες, γένη & είδη φυτών παρέχουν ή δυνητικά μπορούν να παρέχουν στους πολίτες που αποζητούν βελτίωση της ποιότητας ζωής τους. Είναι εμπλουτισμένος με πλούσιο φωτογραφικό υλικό για όλα τα ενδημικά (Ελλάδας, Πελοποννήσου, μοναδικά όρους) και για τα περιορισμένης εξάπλωσης, σπάνια και απειλούμενα είδη του όρους, αλλά και για είδη που αναδεικνύουν την αξία και σημασία της προστατευόμενης περιοχής σε μια από τις «θερμές για την φυτοποικιλότητα» (hotspot area for plant diversity) περιοχή της Πελοποννήσου.
Το έργο υλοποιήθηκε από την Γεωμετρία ΙΚΕ, σε διάστημα 10 μηνών και χρηματοδοτήθηκε στο πλαίσιο του Προγράμματος Leader (ΠΑΑ2014-2020/LEADER)