Η Κυλλήνη εμφανίστηκε στη διάρκεια της Ελβέτιας πτύχωσης και κατά το Πλειστόκαινο ολοκληρώθηκε η ανύψωση και η δημιουργία του μεγάλου υψομέτρου της. Συμμετείχε στις γεωλογικές ανακατατάξεις (σύνδεση – αποχωρισμός) με τη Στερεά Ελλάδα, έως τον τελικό διαχωρισμό του Βόρειου τμήματος της Πελοποννήσου που άρχισε κατά το Ανώτερο Πλειόκαινο. Η βασική γεωτεκτονική ζώνη που διακρίνεται στο όρος Κυλλήνη είναι η ζώνη Ωλονού-Πίνδου, ενώ στα μεγάλα υψόμετρα εμφανίζεται η ζώνη Γαβρόβου-Τριπόλεως και η ενότητα “Ταλέα όρη – Πλακώδεις ασβεστόλιθοι”. Από τους πρόποδες έως τις ψηλότερες κορυφές του όρους, διακρίνονται διάφοροι τύποι ασβεστολιθικών πετρωμάτων.
Στα κατώτερα υψόμετρα (200-800 μ), οι επικρατέστεροι σχηματισμοί είναι οι αμμούχες μάργες Ρεθίου-Δενδρού, οι οποίες καταλαμβάνουν μεγάλη έκταση, είναι κατά το μάλλον ή ήττον ομοιογενείς και αποτελούνται από εναλλαγές αμμούχων και πηλούχων μαργών, χρώματος υποκίτρινου έως καστανού. Νότια του χωριού Πελλήνη, στη βάση των σχηματισμών αυτών, έχουμε αποθέσεις χαλαρών κροκαλοπαγών που εναλλάσσονται με ενστρώσεις καστανών και γκρίζων πηλούχων υλικών. Ακόμη, σε ορισμένες θέσεις, όπως στις όχθες του ποταμού Φόνισσα και στην Πελλήνη, απαντούν κροκαλοπαγή Αμφιθέας που αποτελούνται από εναλλαγές συνεκτικών και χαλαρών κροκαλοπαγών, ψαμμιτικών πάγκων πάχους 20m και ενστρώσεων πηλούχων άμμων μικρού πάχους. Στα βόρεια τμήματα του ορεινού συγκροτήματος, συναντάμε παχιά πολυγενή κροκαλοπαγή τοπικής προέλευσης, των οποίων η βάση είναι αμμώδης και αποτελούνται από στρώσεις ψαμμίτη πλούσιες σε γλαυκοφανιτικούς ασβεστόλιθους (Άνω, Κάτω και Μέση Συνοικία Τρικάλων, Μάνα, Αγ. Βαρβάρα κ.α.).
Στην περιοχή Μικρό Κεφαλάρι, δυτικά της οποίας σχηματίζεται η Λίμνη Δάσιου, παρατηρούνται εκτός από τα παχιά πολυγενή κροκαλοπαγή και σύγχρονες προσχώσεις οι οποίες παίζουν σημαντικό ρόλο στις μεγάλες πεδιάδες και αποτελούνται από ασύνδετα κροκαλοπαγή, χαλικώνες, άμμους, αργίλους και ερυθρογαίες μέσα στις δολίνες. Σύγχρονες προσχώσεις διακρίνουμε ακόμη μεταξύ της κορυφής Προφήτης Ηλίας και της κορυφής Παράγκα. Πρόκειται πράγματι για θέσεις όπου έχουν εντοπιστεί οι περισσότερες δολίνες που καλύπτονται από ερυθρογή. Τέλος, σύγχρονες προσχώσεις συναντούμε στον Κάμπο της Ζήρειας (οροπέδιο Λιβάδι), όπου σχηματίζονται πολλές πρόσκαιρες δολίνες, καθώς και στο Οροπέδιο της Σκαφιδιάς που βρίσκεται στα ΝΔ της κορυφής Προφήτης Ηλίας.
Στη Μικρή Ζήρεια (κορυφή Ντούσια), που εκτείνεται προς τα δυτικά μέχρι τη χαράδρα της Φλαμπουρίτσας, συναντάμε ασβεστόλιθους αδιαίρετους της γεωτεκτονικής ζώνης Τριπόλεως. Στη Μεγάλη Ζήρεια, όπου περιλαμβάνονται η Μεγάλη κορυφή (Σημείο ή Ζήρεια) και οι κορυφές Κοκκινόβραχος και Πλάκες, απαντούν φακοί μαύρων ή τεφρών βιοκλαστικών ασβεστόλιθων της γεωτεκτονικής ζώνης Τριπόλεως.
Τα ενδιάμεσα τμήματα της πεταλοειδούς κορυφογραμμής, που περιλαμβάνει τις κορυφές Παράγκα, Σφεντάνι και Προφήτη Ηλία, συγκροτούνται από πλακώδεις ασβεστόλιθους που είτε είναι αργιλικοί και ερυθρωποί, είτε λευκοί και πολύ απολιθωματοφόροι. Εδώ, κατά θέσεις παρατηρούνται παλαιοί και νέοι κώνοι κορημάτων στη συμβολή των οποίων σχηματίζονται ορισμένες φορές δολίνες. Ακόμη, πλακώδεις ασβεστόλιθοι παρατηρούνται στη μικρή κορυφή του Γυμνού και στους λόφους που περιβάλλουν το Οροπέδιο Λιβάδι. Περιφερειακά της ζώνης των μαύρων ή τεφρών βιοκλαστικών ασβεστόλιθων, στα βόρεια, δυτικά και ανατολικά τμήματα της Μεγάλης Ζήρειας και των αδιαίρετων ασβεστόλιθων της Μικρής Ζήριας (Β και Α τμήματα), κάνει την εμφάνισή του ο γεωλογικός σχηματισμός με ασβεστόλιθους και δολομίτες. Πιθανόν να πρόκειται για το τεκτονικό παράθυρο της οροσειράς της Κυλλήνης, μέσω του οποίου αποκαλύπτεται η ζώνη Γαβρόβου-Τριπόλεως κάτω από το κάλυμμα της ζώνης Ωλονού-Πίνδου.
Στο όρος Κυλλήνη, διακρίνονται οι ακόλουθοι βιοκλιματικοί όροφοι από τους πρόποδες έως τις ψηλότερες κορυφές του:
Η “οικολογικά” ξηρή περίοδος, δηλ. το σύνολο των διαδοχικών μηνών που χαρακτηρίζονται ως ξηροί, με την παραδοχή ότι το σύνολο των κατακρημνισμάτων (βροχή, χιόνι, χαλάζι, δροσιά, βροχο-ομίχλη, παγετός ή πάχνη) είναι ίσο ή μικρότερο από το διπλάσιο της μέσης θερμοκρασίας του μήνα (σχέση εμπειρική που έχει υιοθετηθεί από τον UNESCO-FAO), στο όρος Κυλλήνη έχει διάρκεια:
Η ελάχιστη και η μέγιστη μέση μηνιαία θερμοκρασία παρατηρούνται αντίστοιχα κατά τους μήνες Ιανουάριο και Ιούλιο, ενώ αντίθετα, η σχετική υγρασία παρουσιάζει ένα ελάχιστο τον Ιούλιο (θερμότερος μήνας) και ένα μέγιστο τον Ιανουάριο (ψυχρότερος μήνας).
Δήμος Ξυλοκάστρου-Ευρωστίνης
Πρόγραμμα Αγροτικής Ανάπτυξης
(ΠΑΑ) 2014 - 2020
Alien Plants
Greek Flora