ΨΗΦΙΑΚΟΣ
ΟΔΗΓΟΣ ΧΛΩΡΙΔΑΣ
ΟΡΟΥΣ ΚΥΛΛΗΝΗ

Αξιολόγηση συνολικής χλωρίδας του όρους Κυλλήνη

Ανάλυση ταξινομικής ποικιλότητας

Τα 1101 φυτικά taxa της χλωρίδας του όρους Κυλλήνη κατανέμονται σε 444 γένη και 96 οικογένειες. Οι πολυπληθέστερες σε αριθμό taxa οικογένειες είναι αυτές των Asteraceae (138 taxa), Fabaceae (93 taxa), Poaceae (87 taxa), Caryophyllaceae (66), Lamiaceae (53 taxa) κ.ά. (Πίνακας 1). Οι ίδιες οικογένειες θεωρούνται γενικά και οι πλουσιότερες της Ελληνικής χλωρίδας σε αριθμούς taxa. Στην Εικόνα 1, παρουσιάζονται οι πολυπληθέστερες σε φυτικά taxa, γένη, είδη, υποείδη.

Ανάλυση ποικιλότητας βιομορφών (βιοφάσμα)

Η συμμετοχή κάθε βιομορφής στο σύνολο της χλωρίδας του όρους Κυλλήνη, εκφράζεται ως ποσοστό επί του αριθμού των ειδών και υποειδών, και αποτελεί το βιοφάσμα της χλωρίδας του όρους που παριστάνεται γραφικά στην Εικόνα 2. Από την ανάλυση της χλωρίδας του όρους Κυλλήνη για την κατάταξη των taxa σε βιομορφές, προέκυψαν τα ακόλουθα συμπεράσματα:

Το ποσοστό συμμετοχής των Ημικρυπτοφύτων (43.78%) στη χλωρίδα του όρους είναι το μεγαλύτερο συγκριτικά με τις άλλες βιομορφές.
Τα Θερόφυτα (25.34%) αντιπροσωπεύονται με το δεύτερο υψηλότερο ποσοστό.
Οι υπόλοιπες κατηγορίες βιομορφών, δηλ. τα Γεώφυτα, Χαμαίφυτα και Φανερόφυτα ακολουθούν με ποσοστά 13.90%, 8.72.8%, 8.27% αντίστοιχα.

• Tο ποσοστό συμμετοχής των Ημικρυπτοφύτων (52.1%) της χλωρίδας σημαντικών ειδών και υποειδών είναι το μεγαλύτερο συγκριτικά με τις άλλες βιομορφές.

• Tο ποσοστό των Θεροφύτων (7.6%) εμφανίζεται να είναι το δεύτερο μικρότερο μαζί με τα φανερόφυτα.

•Οι υπόλοιπες κατηγορίες βιομορφών, δηλ. τα Χαμαίφυτα, Γεώφυτα και Φανερόφυτα συμμετέχουν με ποσοστά 12.5%, 21.8%, 5.9% αντίστοιχα.

• Οι υπόλοιπες κατηγορίες βομορφών, δλη. τα Χαμαίφυτα, Γεώφυτα και Φανερόφυτα, συμμετέχουν με ποσοστά 12,5%, 21,8, 5,9% αντίστοιχα

Ανάλυση ποικιλότητας χωρολογικών κατηγοριών (χωρολογικό φάσμα)

Η Κυλλήνη εντάσσεται στη χλωριδική/φυτογεωγραφική περιοχή της Πελοποννήσου. Η Κυλλήνη εντάσσεται ανεπιφύλακτα στον Μεσογειακό ορεινό τύπο, με κριτήριο την κυριαρχία των Μεσογειακών στοιχείων που αντιπροσωπεύονται με το υψηλότερο ποσοστό στο χωρολογικό φάσμα της συνολικής χλωρίδας του όρους και λαμβάνοντας υπόψη μας τη διάκριση κατά Regel (1947) των ορεινών τύπων (ορεινές χλωριδικές βαθμίδες) της Βαλκανικής Χερσονήσου (Μεσογειακός, Βαλκανικός, Μεσογειακός – Βαλκανικός). Οι παρακάτω χωρολογικές κατηγορίες στη χλωρίδα του όρους, όπως φαίνονται παρακάτω, είναι οι κυρίαρχες και αντικατοπτρίζουν το 84.6% των φυτών της χλωρίδας του όρους Κυλλήνη:

Μεσογειακά: 53%
Ευρωπαϊκά-ΝΔ Ασία: 99%
Ελληνικά Ενδημικά: 08%
Μεσογειακά-Ευρωπαϊκά: 54%
Βαλκανικά: 81%
Ανατολικο-Μεσογειακά: 36%
Μεσογειακά-ΝΔ Ασία: 45%
Βαλκανική-Ανατολία: 09%
Βαλκανική-Ιταλία: 72%

Από το χωρολογικό φάσμα του όρους Κυλλήνη προκύπτουν οι ακόλουθες διαπιστώσεις:

α) Το μεγαλύτερο ποσοστό συμμετοχής στη χλωρίδα του όρους κατέχει η Μεσογειακή ενότητα που αντιπροσωπεύεται από 448 taxa (47.01%) και είναι φυσικά η επικρατούσα. Το υψηλό αυτό ποσοστό συμμετοχής των Μεσογειακών στοιχείων στη χλωρίδα, έχει καθοριστική επίδραση στη διαμόρφωση του χλωριδικού χαρακτήρα του όρους που είναι αδιαμφισβήτητα Μεσογειακός.

β) Η ενότητα των Βαλκανικών στοιχείων αντιπροσωπεύεται από 172 (15.62%) taxa.

γ) Η ενότητα των Ελληνικών ενδημικών αποτελεί μια μεγάλη ενότητα του χωρολογικού φάσματος που αντιπροσωπεύεται από 144 taxa (13.08%).

Το πλήρες χωρολογικό φάσμα των 1101 φυτικών taxa του όρους Κυλλήνη παρουσιάζεται στην Εικόνα 3.

Ανάλυση ποικιλότητας των αυτοφυών και περιορισμένης εξάπλωσης ειδών

Αυτοφυή (αυτόχθονα) είδη φυτών θεωρούνται εκείνα που υπάρχουν στη σημερινή Ελλάδα, σε γηγενή κατάσταση, πριν από το τέλος του 15ου αιώνα. Αυτό σημαίνει ότι και τα αρχαιόφυτα (είδος που αρχικά ήταν μη αυτόχθονο σε μια περιοχή και εισήχθη και εγκλιματίστηκε στην περιοχή πριν από το έτος 1500 μ.Χ. (ή από το 1492 – ανακάλυψη της Αμερικανικής ηπείρου) θεωρούνται μέρος της αυτοφυούς χλωρίδας. Τα κριτήρια για να θεωρηθεί ένα φυτικό taxon (είδος, υποείδος) ως αυτοφυές έχουν ληφθεί από τον κατάλογο Med-Checklist (βλέπε, π.χ., Greuter & Raab-Straube 2008: xi).

Ένα φυτικό είδος ή υποείδος χαρακτηρίζεται ως περιορισμένης εξάπλωσης όταν έχει περιορισμένο εύρος κατανομής που δεν υπερβαίνει μια απόσταση 500 km ή, με άλλα λόγια, οι πιο απομακρυσμένοι γνωστοί πληθυσμοί τους απέχουν μεταξύ τους μια γραμμική απόσταση 500 km ή λιγότερο.

Στην Εικόνα 4 φαίνεται ότι από τα 1101 φυτά του όρους Κυλλήνη, τα 162 είδη και υποείδη (14.7%) ανήκουν στην κατηγορία των φυτών με περιορισμένη εξάπλωση.

Ανάλυση οικοτοπικών προτιμήσεων συνολικής χλωρίδας του όρους

Με βάση τους Dimopoulos et al. (2013, 2016) δημιουργήθηκε ένα σύστημα με οκτώ ομάδες/κατηγορίες τύπων οικοτόπων στις οποίες αντιστοιχήθηκαν όλα τα είδη και υποείδη της ελληνικής χλωρίδας. Το εύρος των ενδιαιτημάτων στις οποίες απαντάται ένα είδος εμπίπτει κυρίως σε μία κατηγορία οικοτόπων, αλλά μπορεί να περιλαμβάνει δύο ή περισσότερες κατηγορίες. Στην Εικόνα 5 δίνεται η γραφική παράσταση των οικοτοπικών προτιμήσεων, από όπου προκύπτει ότι το 64.8% των σημαντικών ειδών και υποειδών της χλωρίδας του όρους Κυλλήνη, απαντώνται στις ακόλουθες οικοτοπικές κατηγορίες:

Εύκρατοι και υπο-μεσογειακοί λειμώνες: Ξηρά και μεσοφυτικά λιβάδια και βοσκότοποι, βραχώδεις προεξοχές και πετρώδη εδάφη, μη διαταραγμένα πρανή και διάκενα δασών πλούσια σε αγρωστώδη στα χαμηλά έως ορεινά υψομετρικά επίπεδα
Δάση και θαμνώνες: Δάση φυλλοβόλων και κωνοφόρων, παρόχθια και ορεινά δάση και θαμνώνες, σκιερές παρυφές δασών
Βλάστηση υψηλών ορέων: Ορεινή- και όρο μεσογειακή βλάστηση, σάρες και βράχια μεγάλων υψομέτρων, χαμηλοί θαμνώνες πάνω από τα δενδροόρια
Απόκρημνα βράχια, βράχια μικρότερης κλίσης, τοίχοι, χαράδρες, ογκόλιθοι: Οικότοποι βραχόφιλης (χασμοφυτικής) βλάστησης, βλάστησης σαρών μεσαίων υψομέτρων

Στις υπόλοιπες οικοτοπικές κατηγορίες απαντάται το 35.2% της χλωρίδας του όρους (Εικόνα 5).

Αξιολόγηση συνολικής χλωρίδας όρους Κυλλήνη ως προς τις κατηγορίες κινδύνου κατά IUCN

Η αξιολόγηση των φυτικών ειδών και η ένταξή τους σε μία από τις κατηγορίες κινδύνου βασίζεται σε ακριβή κριτήρια, τα οποία έχουν οριστεί από τη Διεθνή Ένωση Προστασίας της Φύσης (IUCN: International Union for Conservation of Nature) και είναι τα ακόλουθα: μείωση πληθυσμού, γεωγραφική εξάπλωση είτε σε επίπεδο εύρους εξάπλωσης ή έκτασης κατάληψης, μικρό μέγεθος πληθυσμού και μείωση του, πολύ μικρός ή περιορισμένης έκτασης πληθυσμός. Στο πλαίσιο των Κόκκινων Καταλόγων, ο επίσημος όρος «Απειλούμενα» αναφέρεται στις κατηγορίες: Κρισίμως Κινδυνεύοντα, Κινδυνεύοντα και Τρωτά. Οι κατηγορίες κινδύνου είναι οι εξής:

Εξαφανισθέντα: δεν υπάρχουν πλέον άτομα του είδους,
Εξαφανισθέντα στη Φύση: εισηγμένος στη φύση πληθυσμός έξω από την ιστορική του κατανομή,
Κρισίμως Κινδυνεύοντα: πολύ μεγάλος κίνδυνος εξαφάνισης στη φύση,
Κινδυνεύοντα: μεγάλος κίνδυνος εξαφάνισης στη φύση,
Τρωτά: Μεγάλη πιθανότητα κινδύνου,
Εγγύς/Σχεδόν Απειλούμενα: Είναι πιθανό να γίνουν Κινδυνεύοντα στο άμεσο μέλλον

Από τα 1101 φυτικά taxa που συνθέτουν τη συνολική χλωρίδα του όρους, μόνο 11 έχουν αξιολογηθεί μέχρι σήμερα στην ομάδα «Απειλούμενα» (7 Κινδυνεύοντα και 4 Τρωτά είδη φυτών), ενώ υπάρχουν και 6 είδη που έχουν αξιολογηθεί ως «Σχεδόν Απειλούμενα». Τα ποσοστά στην Εικόνα 6 προέκυψαν βάσει του πλήθους των 1101 φυτών του όρους, αλλά εμφανίζονται μόνο όσα αξιολογηθεί, όχι τα μη αξιολογημένα εφαρμόζοντας τα κριτήρια της IUCN που αριθμούν 959 taxa.

Χρήσιμα Links

O «Ψηφιακός οδηγός Χλωρίδας Όρους Κυλλήνη» υλοποιείται στο πλαίσιο της Πράξης: «Παρεμβάσεις Βιώσιμης Ανάπτυξης στην Κυλλήνη, Δήμου Ξυλοκάστρου – Ευρωστίνης».
Ο Δήμος Ξυλοκάστρου – Ευρωστίνης, προχωρεί στην ανάδειξη της πλούσιας χλωρίδας του όρους Κυλλήνη, την αξιολόγηση της σημασίας του συγκριτικά με τα υπόλοιπα όρη της Πελοποννήσου και της Στερεάς Ελλάδας, ως προς τα ενδημικά, σπάνια & απειλούμενα είδη και τη συσχέτιση με τους τύπους οικοτόπων – οικοσυστημάτων στους οποίους απαντώνται.
Ο παρών Οδηγός, απευθύνεται σε επισκέπτες της προστατευόμενης περιοχής, κατοίκους και σε όσους εμπλέκονται με δραστηριότητες αναψυχής/τουρισμού στο όρος.
Απευθύνεται επίσης σε εκείνους που σχεδιάζουν, λαμβάνουν και υλοποιούν αποφάσεις α) για θέματα ποικιλότητας σε επίπεδο φυτικών ειδών & τύπων οικοτόπων/οικοσυστημάτων, β) για τη σημασία του όρους Κυλλήνη ως σημαντικού πόλου βιοποικιλότητας στο βόρειο τείχος της Πελοποννήσου, γ) για τις οικοσυστημικές υπηρεσίες, που οι διαφορετικές οικογένειες, γένη & είδη φυτών παρέχουν ή δυνητικά μπορούν να παρέχουν στους πολίτες που αποζητούν βελτίωση της ποιότητας ζωής τους. Είναι εμπλουτισμένος με πλούσιο φωτογραφικό υλικό για όλα τα ενδημικά (Ελλάδας, Πελοποννήσου, μοναδικά όρους) και για τα περιορισμένης εξάπλωσης, σπάνια και απειλούμενα είδη του όρους, αλλά και για είδη που αναδεικνύουν την αξία και σημασία της προστατευόμενης περιοχής σε μια από τις «θερμές για την φυτοποικιλότητα» (hotspot area for plant diversity) περιοχή της Πελοποννήσου.
Το έργο υλοποιήθηκε από την Γεωμετρία ΙΚΕ, σε διάστημα 10 μηνών και χρηματοδοτήθηκε στο πλαίσιο του Προγράμματος Leader (ΠΑΑ2014-2020/LEADER)